Ερωτόκριτος: Μέρος Β΄

Σύνθεση	:	παραδοσιακό
Στίχοι	:	Βιτσέντζος Κορνάρος
Ερμηνεία	:	Ποιητής: Μάνος Κατράκης Αρετούσα: Βέρα Ζαβιτσιάνου Ερωτόκριτος: Κώστας Καρράς
Δίσκος	:	Ο ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ
Κυκλοφορία	:	1964

Στίχοι

Β΄ ΤΡΑΓΟΥΔΙ ΤΗΣ ΑΡΕΤΟΥΣΑΣ

Δ 631 Όλα πετάξαν σαν πουλιά, εφύγαν κι εμισέψα,
Δ 632 και ξάφνου μες στη φυλακή τη σκοτεινή μ' επέψα·
Δ 633 κι εκείν' η βρύση π' όλπιζα να πιω, να με δροσίση,
Δ 634 εγίνη ποταμός θολός, και πια δεν είναι βρύση,
Δ 635 κι έχει νερά φαρμακερά, κύματα του θανάτου,
Δ 636 βράζου και δε δροσίζουνε σήμερο τα νερά του·
Δ 637 κι η λάμψη εκείνη που 'φεγγε, τώρα με σκοτεινιάζει,
Δ 638 κι αέρας που μ' εδρόσιζε, τώρα κεντά και βράζει.

Δ 639 Σαν ποιαν ολπίδα να 'χω πια; κι όλες θωρώ μου φύγα,
Δ 640 και σαν καπνοί σκορπίσασι, στον άνεμον επήγα.
Ε 91 Μακρά από δω 'χω τσι χαρές, και ποιος να μου τσι φέρη;
Ε 92 Ό,τι κι αν έχω βρίσκεται στου Ρώκριτου το χέρι.

ΠΟΙΗΤΗΣ

Ε 1063 Ω, πόσο 'ναι βαρύ πολλά και δυνατό περίσσα,
Ε 1064 και πώς κατέχου να το πουν εκείνοι π' αγαπήσα,
Ε 1065 νά 'ρθη καιρός τση χωρισάς, πόσον καημόν αφήνει,
Ε 1066 να το μιλήσου δε μπορού, κι η γνώση να το κρίνη.

Δ 717 Ω ριζικό ακατάστατο, αναπαημό δεν έχεις,
Δ 718 μα επά κι εκεί σαν πελελό περιπατείς και τρέχεις.
Δ 719 Όντε στα ύψη μας πετάς, τα χαμηλά γυρεύγεις,
Δ 720 κι όντε μας δείχνης το γλυκύ, τότε μας φαρμακεύγεις.

Α 1629 Παιγνίδι μασε φαίνεται να δούμε φουσκωμένη
Α 1630 από μακρά τη θάλασσα κι άγρια και θυμωμένη,
Α 1631 με κύματα άσπρα και θολά βρυγιά ανεκατωμένα,
Α 1632 και τα χαράκια οντέ κτυπού κι αφρίζουν ένα ένα.

Α 1637 Μα κείνοι που στα κύματα είναι και κιντυνεύγου,
Α 1638 και να γλιτώσου απ' τη σκληριά ξετρέχου και γυρεύγου,
Α 1639 αυτοί κατέχουσι να που κι απόκριση να δώσου,
Α 1640 ίντα 'ν' ο φόβος του γιαλού, αν είναι και γλιτώσου.
Α 359 Πάντα 'ναι στα ψηλά φωτιά, και τσι φτερούγες καίγει
Α 360 κεινού που τ' ανημπόρετα και τ' άμοιαστα γυρεύγει.

Γ 1337 Πολλά πεθύμα η Αρετή η μέρα να βραδιάση
Γ 1338 και νά 'ρθη η νύκτα να τσι βρη, το γάμο να συβάση.
Γ 1339 Έτσι και του Ρωτόκριτου πληθαίνει η πεθυμιά ντου
Γ 1340 να τση μιλήση να τση πη για τα ξορίσματά ντου,
Γ 1341 μα τη βουλή της Αρετής ακόμη δεν κατέχει,
Γ 1342 πολλά φοβάται και δειλιά κι έγνοια μεγάλην έχει.

Γ 1349 Εβράδιασεν, ενύκτιασε, λιγοψυχά η καρδιά ντως
Γ 1350 στο παραθύρι να βρεθού, να πουν τα βάσανά ντως.
Γ 1351 Ήφταξε το μεσάνυκτο, η ώρα π' ανιμένα,
Γ 1352 στον τόπον ευρεθήκασι που πάσα νύκτα πηαίνα.
Γ 1353 Μιαν ώρα κλάψασιν ομπρός δριμιά κι ελουκτουκήσα,
Γ 1354 κι απόκεις μ' αναστεναγμούς τα πάθη ντως αρχίσα.

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

Γ 1355 Τα 'μαθες, Αρετούσα μου, τα θλιβερά μαντάτα,
Γ 1356 π' ο κύρης σου με ξόρισε στης ξενιτειάς τη στράτα;
Γ 1363 Και πώς να σ' αποχωριστώ, και πώς να σου μακρύνω
Γ 1364 και πώς να ζήσω δίχως σου στον ξορισμόν εκείνο;

ΑΡΕΤΟΥΣΑ

Γ 1411 Τα λόγια σου, Ρωτόκριτε, φαρμάκιν εβαστούσα,
Γ 1412 κι ούδ' όλπιζα, ούδ' ανίμενα τ' αυτιά μου ό,τι σ' ακούσα.
Γ 1437 Και πώς μπορώ να σ' αρνηθώ; Κι α θέλω, δε μ' αφήνει
Γ 1438 τούτη η καρδιά που εσύ 'βαλες 'ς τς αγάπης το καμίνι.
Γ 1421 Και πώς μπορεί άλλο δεντρό, άλλοι βλαστοί κι άλλ' άθη
Γ 1422 μέσα τζη μπλιο να ριζωθού, που το κλειδίν εχάθη;

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

Γ 1393 Παρακαλώ, θυμού καλά ό,τι σου λέω τώρα,
Γ 1394 και γλήγορα μισεύγω σου, μακραίνω από τη χώρα·
Γ 1395 κι ας τάξω ο κακορίζικος πως δε σ' είδα ποτέ μου,
Γ 1396 μα ένα κερίν αφτούμενο εκράτουν κι ήσβησέ μου.
Γ 1397 Όπου κι αν πάω κι α βρεθώ κι ό,τι καιρόν κι α ζήσω,
Γ 1398 τάσσω σου άλλη να μη δω μηδέ ν' αναντρανίσω.

ΑΡΕΤΟΥΣΑ

Γ 1423 Ζωγραφιστή σ' όλον το νου έχω τη στόρησή σου
Γ 1424 και δε μπορώ άλλη μπλιο να δω παρά την εδική σου.
Γ 1429 Εγώ όντε σ' εζωγράφισα, ήβγαλα απ' την καρδιά μου
Γ 1430 αίμα, και με το αίμα μου εγίνη η ζωγραφιά μου.

ΠΟΙΗΤΗΣ

Γ 1465 Και βγάνει εκ το δακτύλιν της όμορφο δακτυλίδι,
Γ 1466 με δάκρυα κι αναστεναγμούς του Ρώκριτου το δίδει.
Γ 1467 Λέει του: «Να και βάλε το εις το δεξό σου χέρι,
Γ 1468 σημάδι πως ώστε να ζω είσαι δικό μου ταίρι.».

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

Γ 1399 Κάλλια 'χω σε με θάνατο, παρ' άλλη με ζωή μου,
Γ 1409 για σέναν εγεννήθηκε στον κόσμο το κορμί μου.

ΑΡΕΤΟΥΣΑ

Γ 1233 Εγώ 'μαι νια και κοπελιά και πάλι δε φοβούμαι
Γ 1234 και για θανάτους εκατό τον πόθο δεν αρνούμαι.

ΠΟΙΗΤΗΣ

Γ 1519 Ήρθεν η νύκτα η ύστερη, ήρθεν εκείν' η ώρα,
Γ 1520 που μέλλεται ο Ρωτόκριτος να βγη όξω από τη χώρα.

Γ 1557 Ήστραψεν η ανατολή κι εβρόντηξεν η δύση,
Γ 1558 όντε τα χείλη ντου 'νοιξε για ν' αποχαιρετήση,
Γ 1559 και το παλάτι σείστηκε 'κ τον πόνο που εγροίκα,
Γ 1560 όντε τα χέρια πιάσασι κι αποχαιρετιστήκα.
Γ 1563 Δεν έχου γλώσσα να το που, χείλη να το μιλήσου,
Γ 1564 και μηδέ μάτια να το δου, κι αυτιά να το γροικήσου.

Γ 1571 Εμίσεψ' ο Ρωτόκριτος και βιάζει τον η ώρα
Γ 1572 μ' έναν πρικύ αναστεναμό, που σείστηκεν η χώρα.
Γ 1721 Τα βάσανά ντου τα πολλά στα δάση τα δηγάτο,
Γ 1722 και το λαγκάδι και βουνί συχνά του πιλογάτο.
Γ 1733 Και πάλι, όντεν εσώπαινε, με την καρδιάν εμίλειε,
Γ 1734 κι ήσκυφτε με το λογισμό την Αρετήν κι εφίλειε.

Δ 195 Εκ το Βυζάντιο πέψασι μαντατοφόρους τότες
Δ 196 και με χαρά πεζέψασι στου Βασιλιού τσι πόρτες,
Δ 197 και προξενειά του φέρασι κι είπαν του να κατέχη,
Δ 198 πως πεθυμιάν ο Ρήγας τως πολλά μεγάλην έχει
Δ 199 συμπεθεριό να κάμουσι, τα τέκνα να παντρέψου,
Δ 200 και θέλουσιν απιλογιά, γλήγορα να μισέψου.

Δ 241 Ο κύρης της κι η μάνα της το γάμον εμιλήσα,
Δ 242 για να γενή η συμπεθεριά οπού τως εμηνύσα.
Δ 243 Δίδου βουλή να κράξουσι ζιμιό την Αρετούσα,
Δ 244 να φανερώσου, να τση που κείνα που πεθυμούσα.

ΑΡΕΤΟΥΣΑ

Δ 339 Κύρη μου, αν το μπορής εσύ και θέλης να το κάμω,
Δ 340 και βάνη κι η μητέρα μου θέλημα σ' έτοιο γάμο,
Δ 341 εγώ δε θέλω πει το ναι, καλλιά να ξεψυχήσω,
Δ 342 παρά του κόσμου ρήγισσα κι εσάς τσι δυο ν' αφήσω.

ΠΟΙΗΤΗΣ

Δ 521 Ο κύρης 'ς τούτα που μιλεί δε στέκει ν' αφουκράται,
Δ 522 μπλιο δεν την τάσσει για παιδί, μπλιο δεν τηνε σπλαχνάται.
Δ 523 Κλειδώνει την εις τη φλακή με την καημένη Νένα
Δ 524 και λέει: «Αυτού πληρώσετε, τα 'χετε καμωμένα».
Γ 1323 Μ' ας πορπατή έτσ' ο καιρός κι ο κύκλος θέλ' αλλάξει,
Γ 1324 με τον καιρό όλα τα νικά η φρόνεψη κι η τάξη.
Γ 1641 Κι αν πάη μακρά ο Ρωτόκριτος, πάλι γιαγείρει θέλει,
Γ 1642 και το 'ναι σήμερο πρικύ, ταχιά 'ναι σαν το μέλι.

Δ 845 Οι τρεις χρόνοι περάσασι κι οι τέσσερεις εμπαίνα,
Δ 846 που η Αρετή 'το στη φλακή κι ο Ρώκριτος στα ξένα.
Δ 851 Φέρνουν οι χρόνοι κι οι καιροί που κατατάσσου λίγα,
Δ 852 'ς μάχην επιάστη ο Βασιλιός με τση Βλαχιάς το ρήγα.
Δ 859 Ο βασιλέας της Βλαχιάς δε στέκει ν' ανιμένη,
Δ 860 λαόν εμάζωξε πολύ και στην Αθήνα πηαίνει.

Δ 871 Παν τα μαντάτα εδώ κι εκεί, παντόθες το μαθαίνου,
Δ 872 πολλοί κινούν του ριζικού κι εις τα φουσάτα πηαίνου·
Δ 873 γροικά το κι ο Ρωτόκριτος και στέκει και λογιάζει,
Δ 874 η αγάπη πόχει τς Αρετής να πάη τονε βιάζει.

Δ 891 Ήτο μια γρα στην Έγριπο, αλλοτινή βυζάστρα,
Δ 892 μάισα που κατέβαζε τον ουρανό με τ' άστρα.
Δ 897 Ζητά και κάνει του νερό, το πρόσωπόν του πλύνει,
Δ 898 μαυρίζει και μελαχρινός βαθιάς βαφής εγίνη.
Δ 911 Σε λίγες μέρες ήσωσεν απόξω στην Αθήνα,
Δ 912 κι ήστεκε και στοχάζετο τα δυο φουσάτα κείνα.
Δ 917 Τη χώρα στρέφεται θωρεί και λουκτουκιά η καρδιά ντου,
Δ 918 κατέχοντας πως βείσκεται μες στη φλακή η κερά ντου.

Δ 1103 Ο πόλεμος επλήθαινε με ταραχή μεγάλη,
Δ 1104 κι ώρες ενίκα η μια μερά κι ώρες ενίκα η άλλη.
Δ 1265 Ο Ρήγας βάνει λογισμό να πάψουν οι πολέμοι,
Δ 1266 τα αίματα κι οι σκοτωμοί, που όλος ο κόσμος τρέμει,
Δ 1267 και να γενή μια σύβαση πούρι και να θελήση
Δ 1268 των Αθηναίω ο Βασιλιός ετούτο να γροικήση,
Δ 1269 νά βρη ένα τον καλύτερον απ' όλο το φουσάτο,
Δ 1270 ν' αρματωθή, ν' αρδινιαστή, νά 'ρθη στον κάμπο κάτω,
Δ 1271 να πολεμήση με σπαθί, να τρέξη με κοντάρι
Δ 1272 ομάδι με τον Άριστο, τ' αγένειο παλληκάρι.

Δ 1767 Ο Ρώκριτος ωσάν αϊτός από τη σέλα βγαίνει,
Δ 1768 πεζέφνει και τον Άριστον ήστεκε κι ανιμένει.
Δ 1843 Σφίγγουνται κι αγκαλιάζουνται, με τη ζερβή παλεύγου,
Δ 1844 με τη δεξά για να βαρού τόπο ακριβό γυρεύγου.

Δ 1889 Ωσάν αθός και λούλουδο πόχει ομορφιά και κάλλη,
Δ 1890 κι είναι στον κάμπο δροσερό με μυρωδιά μεγάλη,
Δ 1891 κι έρθη τ' αλέτρι αλύπητα, βαθιά το ξεριζώση,
Δ 1892 ψυγή ζιμιό και μαραθή κι η ομορφιά ντου λιώση,
Δ 1897 έτσι ήτον κι εις τον Άριστο, όντεν η ψη ντου βγήκε,
Δ 1898 με δίχως αίμα, άσπρο, χλωμό, ψυμένο τον αφήκε.

Ε 187 Λέει του: «Εσένα πρέπουσιν οι χώρες οπ' ορίζω,
Ε 188 γιατί ζωή και λευτεριά από λόγο σου γνωρίζω.
Ε 191 Κι αν έχω κι άλλο τίβοτσι στον κόσμο να σ' αρέση
Ε 192 της ευγενειάς σου πρέπουσιν όλα να τα κερδέση.»

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

Ε 195 Αφέντη μου, οι χώρες σου, τα πλούτη, οι αφεντιές σου,
Ε 196 ως τς είχες πρώτα κι όριζες, ας είν' πάλι δικές σου.
Ε 197 Εγώ από τούτα δε ζητώ, μια χάρη θέλω μόνο,
Ε 198 κι ώστε να ζω και να μπορώ να σου τηνε πλερώνω.
Ε 201 Κατέχω πως στη φυλακή βρίσκεται το παιδί σου,
Ε 202 δεν την πονείς, δεν την ψηφάς, δεν την κρατείς δική σου.
Ε 203 Ετούτο είναι που ζητώ, και κάμε μου τη χάρη,
Ε 204 τση φλακιασμένης μήνυσε άντραν της να με πάρη.
Ε 207 Για τούτην ήρθα από μακρά, γι' αγάπην τση 'πολέμου,
Ε 208 για λόγου της ως κι οι εχθροί δειλιούν κι ακόμη τρέμου.

ΑΡΕΤΟΥΣΑ

Ε 1251 Κύρη και μάνα αν ήσφαλα εισέ καιρόν κιανένα,
Ε 1252 κι α σας εκακοκάρδισα, δεν ήτον από μένα·
Ε 1253 η αγάπη πόχω εδά σ' εσάς, και τον καιρόν εκείνο
Ε 1254 με 'καμε και δεν ήθελα ποτέ να σας μακρύνω.
Ε 1265 Μ' απείς κι ευρέθη άνθρωπος κι εγλίτωσεν εσένα,
Ε 1266 τη χώρα κι όλο το λαό κι εκ τη σκλαβιάν εμένα,
Ε 1273 και θέλει μετά λόγου σας να ζήση, ν' αποθάνη,
Ε 1274 εθελημάτεψα κι εγώ, σε τούτο το στεφάνι.

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ

Ε 1335 Εσύ, Μεγάλε Βασιλιέ, θρονί τση δικιοσύνης,
Ε 1336 ίντα 'χες με του λόγου μου κι αλύπητος εγίνης;
Ε 1337 Ίντα 'φταιξα, κι ίντα 'καμα, κι ίντα 'χες μετά μένα,
Ε 1338 και με μεγάλην απονιά με ξόρισες στα ξένα;
Ε 1357 Σε περαζόμενον καιρό στη χώρα σου κατοίκου,
Ε 1358 κι ηρχόμου στο παλάτι σου, την εμιλιά σου γροίκου.
Ε 1369 Ανάγνωρος εγίνηκα, μα τώρα να με δήτε,
Ε 1370 ποιος είμαι να γνωρίσετε, κι αλλήλως να το πήτε.

ΠΟΙΗΤΗΣ

Ε 1371 Την ώραν όπου τα μιλεί κι οπού τ' αναθιβάνει,
Ε 1372 πάντα 'χεν εις το πρόσωπο το μαγικό μελάνι,
Ε 1379 μα σαν επιάσεν το νερό, το πρόσωπόν του πλύνει,
Ε 1380 τ' απαρθινά φανέρωσε, κι ο Ρώκριτος εγίνει.
Ε 1387 Φωνές μεγάλες στο λαό, χαρές εγροικηθήκα,
Ε 1387 η χώρα όλη ενεγάλλιασσε, ποθές δεν είχαν πρίκα.
Ε 1413 Ξένο τον ελογιάζανε και ξένο τον ελέγα,
Ε 1414 και τούτος είν' ο Ρώκριτος, της αντρειάς η φλέγα.

Ε 1481 Κι οι μάνιτες επάψασι κι η όργιτα τελειώθη,
Ε 1482 και το μαντάτο το πρικύ μ' άλλο γλυκύν ελιώθη.
Ε 769 Εφάνη ολόχαρη η αυγή και τη δροσούλα ρίχνει,
Ε 770 σημάδια της ξεφάντωσης κείνη την ώρα δείχνει.
Ε 771 Χορτάρια βγήκασι στη γης, τα δενδρουλάκια αθίσα,
Ε 772 κι από τς αγκάλες τ' ουρανού γλυκύς βορράς εφύσα.

Ε 1521 Τούτη η αγάπη η μπιστική με τη χαρά τελειώθη,
Ε 1522 και πλερωμή στα βάσανα μεγάλη τώς εδόθη.
Ε 1519 Για τούτο, οπού 'ναι φρόνιμος, μηδέ χαθή στα πάθη·
Ε 1520 το ρόδο κι όμορφος αθός γεννάται μες στ' αγκάθι.

Πληροφορίες

Τους στίχους έχει επιμεληθεί ο Παναγιώτης Μουλλάς και υπάρχουν στο ένθετο του δίσκου. Εδώ έχω διατηρήσει την ορθογραφία, αλλά έχω εφαρμόσει το μονοτονικό.

Η αρίθμηση δείχνει ποιοι στίχοι του ποιήματος έχουν μελοποιηθεί, γνωρίζοντας ότι ο «Ερωτόκριτος» είναι χωρισμένος σε πέντε μέρη, Α΄, Β΄, Γ΄, Δ΄, Ε΄, και ότι οι στίχοι κάθε μέρους έχουν αυτόνομη αρίθμηση.